ديوان شمس

آمده که رهزنم بر سر گنج شه زنم
آمده ام که زر برم زر نبرم خبر برم

مرا رنج تو نگذارد که رنجوري به من آيد
مرا گنج تو نگذارد که درويش و مقل باشم

نفس چون قارون ز سعي ما درون خاک شد
بعد از آن مردانه سوي گنج قارون تاختيم

وحي در ايشان بود گنج به ويران بود
تا که زر پخته را ره نبرد هيچ خام

من کيسه ها مي دوختم در حرص زر مي سوختم
ترک گدارويي کنم چون گنج ديدم در کمين

گر گنج خواهي سر بنه ور عشق خواهي جان بده
در صف درآ واپس مجه اي حيدر کرار من

بر هر گلي خاري بود بر گنج هم ماري بود
شيرين مراد تو بود تلخي و صبرت آن من

گفتم چو خواهي رنج من آن رنج باشد گنج من
من بوهريره آمدم رنج و غمت انبان من

گه اسير چار و پنج گه ميان گنج و رنج
سود من بي روي تو بد زيان اندر زيان

ز رنجم گنج ها داري ز خارم جفت گلزاري
چه مي نالي به طراري منم سلطان طراران

چغز اگر خمش بدي مار شدي شکار او
چونک به کنج وارود گنج شود جو و تسو

چه دواها که مي کند پي هر رنج گنج تو
چه نواها که مي دهد به مکان لامکان تو

در ده ويرانه تو گنج نهان است ز هو
هين ده ويران تو را نيز به بغداد مده

هر نور را ناري بود با هر گلي خاري بود
بهر حرس ماري بود بر گنج هر ويرانه اي

اسرار آن گنج جهان با تو بگويم در نهان
تو مهلتم ده تا که من با خويش آيم پاره اي

برد همه رخت مرا نيست مرا برگ کهي
آنک ز گنج زر او من نرسيدم به جوي

گنج دل زمين منم سر چه نهي تو بر زمين
قبله آسمان منم رو چه به آسمان کني

گر به مثال اقرضوا قرض دهي قراضه اي
نيم قراضه قلب را گنج کني و کان کني

جان و دل فقير را خسته دل اسير را
از صدقات حسن خود گنج نياز مي کني

نفس خسيس حرص خو عاشق مال و گفت و گو
يافت به گنج رحمتت از دو جهان فراغتي

عالم خاک همچو تل فقر چو گنج زير او
شادي کودکان بود بازي و لاغ بر تلي

چشم هر آنک بسته شد تابش حرص خسته شد
و آنک ز گنج رسته شد گشت گران و کاهلي

ز جام باده عرشي حصار فرش ويران کن
پس آنگه گنج باقي بين در اين ويرانه اي ساقي

چو دررفتي در آن مخزن منزه از در و روزن
چو عيسي سوزنت گردد حجب چون گنج قاروني

اي خداوند شمس دين صد گنج خاک است پيش تو
تا چه باشد عاشق بيچاره اي يک دانگي