ديوان شمس

گر نقد درستي تو چون مست و قراضه ستي
آخر تو چه پنداري اين گنج عطايي را

از آب و خطاب تو تن گشت خراب تو
آراسته دار اي جان زين گنج خرابي را

چرا رخم نکند زرگري چو متصلست
به گنج بي حد و کان جمال و حسن و بها

زير پاشان گنج ها و سوي بالا باغ ها
بشنو از بالا نه وقت زير و بالا گفتنست

تشنه بر لب جو بين که چه در خواب شدست
بر سر گنج گدا بين که چه پرتاب شدست

در خاک کي بود که دلش گنج گوهر است
دلتنگ کي بود که دلارام در کش است

عاشق چو اژدها و تو يک کرم نيستي
عاشق چو گنج ها و تو را يک تسوي نيست

اول نمايد مار کر آخر بود گنج گهر
شيرين شهي کاين تلخ را در دم نکوآيين کند

آنک بديد روي تو در نظرش چه سرد شد
گنج که در زمين بود ماه که در سما بود

ز گنج عشق زر ريزند غلام شمس تبريزند
و کان لعل و ياقوتند و در کان جان ارکانند

بالا همه باغ آمد و پستي همگي گنج
آخر تو چه چيزي که جهان از تو چنين شد

يا دهان ما بگير اي ساقي ور ني فاش شد
آنچ در هفتم زمين چون گنج ها گنجور بود

دل ويران که در و گنج هواي ابديست
رخ عاشق ز چه رو همچو رخ زر نکند

اي شاد آن زمان که درآيد وصال تو
تا ما ز گنج وصل تو بدهيم وام عيد

ز سر بگيرم عيشي چو پا به گنج فروشد
ز روي پشت و پناهي که پشت ها همه رو شد

چون فنا خواهد شدن اين ساحره دنياي دون
تخت و بخت و گنج و عالم را به من بخشيده گير

در جهان وحدت حق اين عدد را گنج نيست
وين عدد هست از ضرورت در جهان پنج و چار

چون خدا اين جهان را کرد چون گنج پيدا
هر سري پر ز سودا دارد اظهار ديگر

بران ز پيش جهان را که مار گنج تواست
تواش به حسن چو طاووس گير و مار مگير

بيار گنج و مکن حيله که نخواهي رست
به تف تف و به مصلا و ذکر و زهد و نماز

اي جهان را شاد کرده وي زمين را جمله گنج
تا زمين گويد تو را کاي آسماني شاد باش

لنگري از گنج مادون بسته اي بر پاي جان
تا فروتر مي روي هر روز با قارون خويش

فلک ز مستي امر تو روز و شب در چرخ
زمين ز شادي گنج تو خيره مانده و دنگ

ندا رسيد روان را روان شو اندر غيب
منال و گنج بگير و دگر ز رنج منال

خواهم که بدهم گنج زر تا آن گواه دل بود
گر چه گواهي مي دهد رخساره همچون زرم