ديوان صائب

گنج را گوشه ويراني بلاگرداني است
ورنه دل لايق آن نيست که جاي تو بود

هست بي صورت اگر مالک صد گنج بود
تا توانگر کسي از چهره زرين نشود

عشرت روي زمين خانه خرابان دارند
بيشتر گنج ز ويرانه برون مي آيد

عاشق آزرده و محزون و غمين مي بايد
صاحب گنج گهر تلخ جبين مي بايد

خاکساري است نگهدار دل روشن را
پاس اين گنج گهر را به زمين بگذاريد

مگذر از کوي خرابات که آسوده نشد
گنج تا رخت اقامت به خرابي نکشيد

نتوان در حرم و دير خدا را جستن
مگر اين گنج کسي در دل ويران جويد

ز کيسه تو کند خرج هر که محتاج است
کليد گنج تو در دست سايلان باشد

به وصل زلف ورخ او رسيدن آسان نيست
کليد گنج ز دندان مار ساخته اند

ترا ز عالم عبرت اگر نظر بخشند
ازان به است که صد گنج پرگهر بخشند

شدم خراب که ايمن شوم ندانستم
که گنج بهر خراج احتياج خواهد بود

کدام گنج گهر نيست در خرابه دل
درين خرابه همين ماهتاب مي بايد

از مال حرص طول امل کم نمي شود
کي پيچ وتاب گنج گهر ز اژدها برد

چند از خيال گنج که خاکش به فرق باد
عمرم به تلخي دهن مار بگذرد

احسان روزگار غلط بخش همچو گنج
گاهي به مار و گاه به ويرانه مي رسد

چون مار کرده اند مرا تا کليد گنج
از زهر صد پياله سرشار داده اند

گردون ستم به خانه خرابان فزون کند
جاي خراج گنج ز ويرانه مي برند

چون اژدها کليد در گنج گوهرند
وز بهر نيم حبه جدل با گدا کنند

در وقت خواب بيش شود پيچ و تاب مار
سوداي گنج از سر قارون نمي رود

طغيان نفس بيش به وقت غنا شود
مار ضعيف بر سر گنج اژدها شود

طغيان نفس بيش شود در توانگري
اين مار چون به گنج رسد اژدها شود

موري که پاي او ز قناعت به گنج رفت
قانع به روي دست سليمان چرا شود

يک عمر گنج در دل ويرانه آرميد
يک شب درين خرابه سر آري چه مي شود

اين غافلان همان پي آبادي خودند
هر چند گنج قسمت ويرانه مي شود

از دست تهي راهرو عشق ننالد
پا بر سر گنج گهر از آبله دارد

دايم ز دل خويش بود رزق حريصان
قارون به کف از گنج بجز خاک ندارد

گنج دو جهان قيمت قيمت يک چشم زدن نيست
گر زان که به زر لذت ديدارفروشند

از گنج به افسون نکند مار جدايي
قارون چه خيال است که از خاک برآيد

آن نوش که در نيش نهان است بجوييد
آن گنج که در کسوت مارست ببينيد

بادا روان سلامت گر جسم ريزد از هم
بر روي گنج گوهر ديوارگو نباشد

ز مال رشته طول امل گسسته نگردد
کجا به گنج گهر پيچ وخم ز مار برآيد

فکر عمارت غبار خاطر جمع است
گنج گهر وحشت ازخراب ندارد

عشق بود فارغ از کشاکش عشاق
گنج غم پيچ وتاب مار ندارد

دل شد از روي عرقناکش خراب
گنج در ويرانه ام سيلاب شد

از حسن جدايي نيست بيتاب محبت را
اين گنج جدا هرگز از مارنمي گردد

گنج زير قدم و بر در خلق
شي ء لله زنان مي باشند

نيست صائب درمحبت پيچ وتاب من عبث
حلقه بر در مي زنم گنج گهر را ماروار

پرده گنج است ويراني درين عبرت سرا
دل چو شد زير وزبر معمور ماند بيشتر

گنج بيش از اژدها صاحبدلان را مي گزد
هست از دريا خطر درآب گوهر بيشتر

نمي کوشيد چندين عشق درويراني دلها
اگر مي داشت آن گنج گهر ويرانه ديگر

حرص را جمع زر وسيم نسازد خرسند
گنج بيرون نبرد پيچ و خم از طينت مار

صائب به وصل گنج گهر زود مي رسد
از عشق هردلي که خراب است بيشتر

خاطر صائب خيال گنج ندارد
چشم و دل سير فارغ است ز اکسير

عشق از کوي خرابات به جايي نرود
گنج دلگير ز ويرانه نگردد هرگز

گذشتن از سر گنج گهر سخاوت نيست
کريمي از سر آوازه کرم برخيز

خازن گنج گهر را خلق خوش دام بلاست
در بساط بحر اگر عنبر نباشد گو مباش

خنده رو بودن به از گنج گهر بخشيدن است
تا تواني برق بودن ابرنيساني مباش

پاي ويرانه هر کس که فرو رفت به گنج
نيست صائب غم معمار و سر تعميرش

پيشاني گشاده به از گنج گوهرست
دلتنگ چون صدف ز وداع گهر مباش

شدم خراب زبيم خراج،ازين غافل
که گنج مي طلبند از من خراب عوض