مثنوي معنوي

پير عقل آمد نه آن موي سپيد
مو نمي گنجد درين بخت و اميد

آنک ارزد صيد را عشقست و بس
ليک او کي گنجد اندر دام کس

صد خورنده گنجد اندر گرد خوان
دو رياست جو نگنجد در جهان

او بداد کيل پر کردست ذيل
داد رزق تو نمي گنجد به کيل

در کمال صنع پاک مستحث
علت حادث چه گنجد يا حدث

بي چگونه بين تو برد و مات بحر
چون چگونه گنجد اندر ذات بحر

چون همي گنجد جهاني زير طين
چون بگنجد آسماني در زمين

ديوان شمس

در رنگ کجا آيد در نقش کجا گنجد
نوري که ملک سازد جسم بشر ما را

خمش کردم سخن کوتاه خوشتر
که اين ساعت نمي گنجد علالا

جاني که فتاد در شکرريز
کي گنجد در دلش چنان ها

امانتي که به نه چرخ در نمي گنجد
به مستحق بسپارم چه خوش بود به خدا

خمش کن ختم کن اي دل چو ديدي
که آن خوبي نمي گنجد در القاب

چه گويم با تو اي نقش مزور
چه معني گنجد اندر جان تنگت

امروز خود آن ماهت در چرخ نمي گنجد
وان سکه چون چرخت پهناي دگر دارد

سيمرغ دل عاشق در دام کجا گنجد
پرواز چنين مرغي از کون برون باشد

تقصير کجا گنجد در گرم روي عاشق
کز آتش عشق او تقصير همي درد

آن سوي که کفر و دين نمي گنجد
کي ما و من فلان دين باشد

عشق در خويش بين کجا گنجد
ماده گرگ شير نر زايد

گل آن جهانيست نگنجد در اين جهان
در عالم خيال چه گنجد خيال گل

اي دوست ميان ما اي دوست نمي گنجد
اي يار اگر گويم اي يار نمي يارم

بهر صيدي کو نمي گنجد به دام
دام و داهول شکاري مي کشم

وراي وهم حريفي کنيم خوش با عشق
نه عقل گنجد آن جا نه زحمت اجسام

آيينه تو را بيند اندازه عرض خود
در آينه کي گنجد اشکال کمال تو

جان مشتاقان نمي گنجد همي
در زمين و آسمان از سلسله

دورويي با چنان رويي پليدي در چنان جويي
چه گنجد پيش صديقان نفاقي کارفرمايي