جوهر الذات عطار

نمي گنجد در اين قصه چه و چون
زبيچونست اين اسرار بيچون

مقام جان در آنجا هست بيشک
نمي گنجد دوئي آنجا بجز يک

نميگنجد در اينجا کفر و اسلام
کجا گنجد در اينجا ننگ با نام

کجا تقليد گنجد در برت دوست
بديدم مغز اکنون محو شد پوست

چو صورت جان شود در ديدن ديد
کجا گنجد حقيقت گفت تقليد

که گنجد اندر اين اجسام جانان
نميگنجد حقيقت راز در دل

ديوان عراقي

در دل تنگم نمي گنجد جهان
خود نگنجد دشمن اندر جاي دوست

اين لحظه از آن شادم کاندر دل تنگ من
غم جاي نمي گيرد، تيمار نمي گنجد

رو بر در او سرمست، از عشق رخش، زيراک:
در بزم وصال او هشيار نمي گنجد

شيداي جمال او در خلد نيآرامد
مشتاق لقاي او در نار نمي گنجد

چون پرده براندازد عالم بسر اندازد
جايي که يقين آيد پندار نمي گنجد

از گفت بد دشمن آزرده نگردم، زانک:
با دوست مرا در دل آزار نمي گنجد

خواهي که درون آيي بگذار عراقي را
کاندر طبق انوار اطوار نمي گنجد

در ديده پر آبم جز يار نمي آيد
وندر دلم از مستي جز يار نمي گنجد

با اين همه هم شادم کاندر دل تنگ من
غم چاره نمي يابد، تيمار نمي گنجد

کو جام مي عشقش؟ تا مست شوم زيراک:
در بزم وصال او هشيار نمي گنجد

کو دام سر زلفش؟ تا صيد کند دل را
کاندر خم زلف او دلدار نمي گنجد

چون طره برافشاند اين روي بپوشاند
جايي که يقين آيد پندار نمي گنجد

عشقش چو درون تازد جان حجره بپردازد
آنجا که وطن سازد ديار نمي گنجد

غم گرچه خورد جانم، هم غم نخورم زيراک:
اندر حرم جانان غمخوار نمي گنجد

خواهي که درآيي تو، بگذار عراقي را
کاندر حرم جانان جز يار نمي گنجد

در تنگناي وحدت کثرت چگونه گنجد
در عالم حقيقت بطلان چه کار دارد؟

در هر آيينه اي نمي گنجد
عکس روي نگار چتوان کرد؟

در صومعه نگنجد، رند شرابخانه
عنقا چگونه گنجد در کنج آشيانه؟

آنکه اندر جهان نمي گنجد
در ميان دل حزين چه خوش است ؟