شاهنامه فردوسي

بدين گنج بادآور آباد کن
درم خوار کن مرگ را ياد کن

دگر گنج کش خواندندي عروس
که آگند کاوس در شهر طوس

سليح تنش هرچ در گنج بود
که او را بدان خواسته رنج بود

سپردند يکسر بگيو دلير
بدانگه که خسرو شد از گنج سير

کنون شاه سير آمد از تاج و گنج
همي بگذرد زين سراي سپنج

سپردم بتو شاهي و تاج و گنج
ازان پس که ديدم بسي درد و رنج

مرا با شما گنج بخشيده نيست
تن و دوده و پادشاهي يکيست

نماند به کس روز سختي نه رنج
نه آساني و شادماني نه گنج

بدو گفت با او برو همچنين
نيابي ز من گنج و تاج و نگين

غريبي همي برگزيني که گنج
نيابي و با او بماني به رنج

بها داد ياقوت را شش هزار
ز دينار و گنج از در شهريار

يکي رومئي بود ميرين به نام
سرافراز و به اراي و با گنج و کام

فرستاد نزديک قيصر پيام
که من سرفرازم به گنج و به نام

بسي هديه بگزيد با آن ز گنج
ز ياقوت و گوهر همه پنج پنج

ز ميرين به هر گوهري بگذرم
به تيغ و به گنج درم برترم

اگر کم کني اژدها را ز روم
سپارم ترا دختر و گنج و بوم

که اهرن که دارد ز قيصر نژاد
جهانجوي با گنج و با تخت و داد

هم از تخمه قيصرانست نيز
همش فر و نام و همش گنج و چيز

به روم از بزرگان دو مهتر بدند
که با تاج و با گنج و افسر بدند

اگر ساو و باژست و گنج گران
گروگان ازان مرز چندي سران

اگر هديه خواهي ورا گنج هست
مساي از پي چيز با رنج دست

به لهراسپ گويم که نيم جهان
تو داري به آرام و گنج مهان

فرستاد نزديک تو تاج و گنج
سزد گر نداري کنون دل به رنج

به سوي کتايون فرستاد گنج
يکي افسر و سرخ ياقوت پنج

از امروز تا سال هشتاد و پنج
بکاهدش رنج و نکاهدش گنج

درفشان و پيلان آراسته
بسي لشکر و گنج و بس خواسته

همه از در پادشاهي و گاه
همه از در گنج و گاه و کلاه

در گنج بگشاد و روزي بداد
بزد ناي رويين بنه بر نهاد

گشاد آن در گنج پر کرده جم
سپه را بداد او دو ساله درم

درفشان بدو داد و گنج و سپاه
هنوزت نبد گفت هنگام گاه

همي يافت از مهتران ارج و گنج
ز خوي بد خويش بودي به رنج

چو آيي سپارم ترا تاج و گنج
ز چيزي که من گرد کردم به رنج

بفرمود تا هرچ بد خواسته
ز گنج و ز اسپان آراسته

بکشت از دليران صد و شصت و پنج
همه نامداران با تاج و گنج

سپارم ترا تاج شاهنشهي
همان گنج بي رنج و تخت مهي

بر ايشان ببخشيد گنج درم
نکرد ايچ کس را به بخشش دژم

اگر گنج پيش آيد از خاک خشک
وگر آب دريا و گر در و مشک

بدان کس که گردن نهد گنج خويش
ببخشد نينديشد از رنج خويش

ازان دژ يکايک توانگر شويد
همه پاک با گنج و افسر شويد

اگر هيچ شايسته بيند به گنج
بيارد همانا ندارد به رنج

در گنج دينار او مهر کرد
به ايوان نبودش کسي هم نبرد

همه گنج ارجاسپ در باز کرد
به کپان درم سختن آغاز کرد

هزار اشتر از گنج دينار شاه
چو سيصد ز ديبا و تخت و کلاه

سه پور جوان را سپهدار گفت
پراگنده باشيد با گنج جفت

همه پادشاهي و لشکر تراست
همان گنج با تخت و افسر تراست

مگر گنج و فرمان و راي و سپاه
تو داري برين بر فزوني مخواه

زن و کودکانش بدين بارگاه
بياوردم آن گنج و تخت و کلاه

همه نيکويها بکردي به گنج
مرا مايه خون آمد و درد و رنج

مرا از بزرگان برين شرم خاست
که گويند گنج و سپاهت کجاست

ازان پس نپيچد سر از ما کسي
اگر کام اگر گنج يابد بسي