ديوان شمس

به جواب گفت عشقم که مکن تو باور او را
که درونه گنج دارد تو چه مکر او خريدي

او بحر و ما سحابي او گنج و ما خرابي
در نور آفتابي ما همچو ذره هايي

گنج دلت سر به مهر وين جگرت کان مهر
اي تو شکم خوار چند در هوس روده اي

هر کي بگريد به يقين ديده بود گنج دفين
هر کي بخندد بود او در حجب ستاري

ز رنج گنج بترس و ز رنج هر کس ني
که خشم حق نبود همچو کينه بشري

حق گفت: « اي جان جهان، گنجي بدم من بس نهان
مي خواستم پيدا شود آن گنج احسان و عطا

چون گنج برآزين حدث اي جان و جهان گير
در گوش کن اين پند من، اي گوشه گزيده

جان در پي تو مي دود وندر جهانت مي جود
صد گنج آخر کي شود؟ در کاغذي درپيخته

عيد اين بود و هزار عيد اي دل و جان
کان گنج جهان برآمد از کنج نهان

ديوان ناصر خسرو

نيکخو گفته است يزدان مر رسول خويش را
خوي نيک است اي برادر گنج نيکي را کليد

مال در گنج شهان يابي و، در خاطر من
هر چه يک مال خطير است دگر مال حقير

بل مير حکيمي است که اندر دل اوي است
خيل و حشم و مملکت و گنج و رجالش

بسا شاهان با ملک و سپاه و گنج آگنده
که شان بربودي از گاه و بدين چاه اندر افگندي

خسرو و شيرين نظامي

هر آن شخصي که او را هست ازو رنج
به زير خاک باد ار خود بود گنج

ديوان وحشي بافقي

گنج صبري بيش ازين در دل به قدر خويش بود
لشکر غم کرد غارت نقد اين گنجينه را

به چندين گنج رنج و محنت عالم نمي ارزد
چرا بايد کشيدن رنج عالم ترک راحت کن

خانه اي ترتيب داده فرقه گم کرده گنج
وندر آن دهليزه کام و حلق اژدر کرده اند

ديوان هاتف اصفهاني

حيف از آن در درخشان گران قيمت که شد
گنج سان جايش درون خاک در اين خاکدان

ديوان هلالي جغتايي

شهر ويران کنم از اشک خود، اي گنج مراد
تا دم از عشق تو هر خانه خرابي نزند

اي گنج حسن، با تو چه حاجت بيان شوق؟
هم خود بگو که: در دل ويران کيستي؟

ديوان عرفي شيرازي

ز گنج عشق دامان گهر بستان که چون دل را
بتارک بر فشاني اوفتد بر جيب ايمانش

خلق از «مژده بر» و«مژده شنو» جمع شوند
جمله جوهر طلب و جوهري و گنج ستاي

خدايا کشتگان عشق را گنج دو عالم ده
که اينک در قيامت زخم ما لذت فروش آمد

گفته گر شد ز کفم شکر که ناگفته بجاست
از دو صد گنج يکي مشت گهر باخته ام

تذکرة الاوليا عطار

... : «آن مرد که آن گنج نامه برد، زود باشد که دستهاش ببرند و پايهاش ...