ديوان قاآني

عالمي در دولت او سيم و زر اندوختند
غير قاآني که گنج و شکر و صبر اندوخته

تا هست ازين اشعار تر در صفحه گيتي اثر
هر دم ازو گنج گهر در سمع دانا ريخته

هر گه از اثبات الا نفي لا را نشکند
گنج الا کي رسد چون در طلسم لاستي

نه ماري از چه بر گنج لآلي پاسبان گشتي
نه زاغي از چه بر شاخ صنوبر آشيان کردي

بويژه جم که بيحد گنج داد و رنج برد اما
سراسر ژاژ او بيهوده شد چون ژاژ طياني

نخستين روز گفتندش مکن اين کار و زو بگذر
که نتواني اگر صد گنج سيم و زر برافشاني

دل برو خفت چو ماري که زند حلقه به گنج
يا بر آنسان که مگس بر طبق حلوايي

شاهي که وصف جودش چون خامه سرکند
چون گنج روي نامه پر از سيم و زر کند

گنج وصل خويش را از کس نمي دارد دريغ
فاش مي گويد دل خلق خدا نتوان شکست

اي زلف سنبلي تو که بر گل شکفته يي
يا اژدري سياه که بر گنج خفته يي

ديوان محتشم کاشاني

مايه دولت پايه رفعت نقد هدايت گنج سعادت
هست در اين ره اي دل گمره دانش دانا دانش دانا

تا بريدي ز من اي گنج مراد آنکه نساخت
دل ويران به ملاقات تو آباد که بود

گنج وصل او به چون من بي وفائي حيف بود
همچو او شاهي به همچون من گدائي حيف بود

آن که کام از لعل او جستن بزر ممکن نبود
گنج تمکينش به ناداني تلف شد حيف حيف

به اسم اعظمت آن گنج بي نشان که اگر
فتد به دست نهد غير پا بکوي فنا

هست اين قصيده تحفه ثالث که من به هند
با صد هزار گنج دعا کرده ام روان

راز من از عشق تو گنج نهان بود از آن
دل بستاند از زبان لب بنهفت از دهن

که در چشم دل از صد گنج بيش است
به قيمت نه به عظم و قدر و مقدار

نيست در بند زر و سيم که از نقد سخن
يک جهان گنج نهان در دل ويران دارد

گنج تمکينش که پا افشرده بر جا همچو کوه
باشد اندر خانه خود گر شود عالم خراب

سراي دهر که در تحت اين نه ايوان است
هزار گنج در او هست اگرچه ويران است

بر درت کانجا مکرر گنج ها را برده باد
نيست در چشم گدا چيزي مکررتر ز زر

از زرو گنج ملوک آن که به صد بنده دهند
آن سخن سنج به يک بنده مدحت گو داد

پيري آن غواص بحر حکمت و گنج و هنر
شمه اي از موشکافي هاي پنهان فاش کرد

چو خواست دل که برد ره به گنج تاريخش
وزين مقوله شود نکته اي بر او ظاهر