جمشيد و خورشيد ساوجي

به هر کنجي گرت صد گونه گنج است
به هر گنجي از آن صد گونه رنج است

ديوان سنايي

به چشم ار نيستم گنج عقيق و لولو و گوهر
عقيق افشان و گوهربيز و لولوبار چون باشم

گنجي که به هر کنج نهان بود ز قارون
از خاک برآورد مر آن گنج نهان را

هميشه تا به زمينست و چرخ گنج و نجوم
هميشه تا به سعيرست و کوثر آتش و آب

خو کرده زبانش به در جنگ و سر گنج
اندر صف مجلس به «بگير» و به «ببر» بر

کم نگردد گنج خانه فضلت از بدي ها ما
تو نکو کاري کن و بدهاي ما را بد مگير

يک زمان از گنج دانش وام ناداني بتوز
با خرد يک تک برآ بر مرکب همت بتاز

هم گنج داري هم خدم بيرون چه از کتم عدم
بر فرق آدم نه قدم بر بال عالم زن علم

گنج اگر خواهي که يابي ابتدا با رنج ساز
چون مکان اندر جهان شد ديده کوته بين مکن

نه ز رنج کوه کندن رنج طاعت هست بيش
نه کمست از کان که گنج بهشت ذوالمنن

پيش بحر علم تو هر بحر چون جعفر بود
چه عجب گر بخشدت شه گنج زر جعفري

ديوان سيف فرغاني

بحر لطفي و ز اوصاف تو بر روي تو موج
گنج حسني و بر اطراف تو از زلف تومار

از بهر مال قارون چون گنج در زمين شد
بر چرخ چارم آمد عيسي ز بي عيالي

مردم بي عشق مارند و جهان ويرانه يي
دل بعشق آباد کن تا گنج اين ويران شوي

چون جان گرفت سکه مهرت چو زر بر تو
اي گنج حسن اين دل ويران چه قدر دارد

از گل سيمين که باد از دست شاخ افشانده است
بر سر گنج است گويي سرو را پا در بهار

تو زر لطف کني بخش و چو من درويشي
آخر اي گنج گهر با دل ويران اينجاست

دل گنج زرست او را در بسته همي دارم
دست آن تو زر بستان حکم آن تو در بشکن

يکدرم از خاک کويت به زصد گنج است وي را
کار اين گوهر ازآن زرهاي ديناري نيايد

گنج گوهر چون زبان اندر دهان يابد کجا
تنگ دستي چون من آن لب را بدندان آورد

ديوان شاه نعمت الله ولي

نقد گنج عشق او در کنج دل ما ديده ايم
اين چنين گنجي طلب مي کن زما، داريم ما

تا ابد گنج غمش در دل ما خواهد بود
زانکه گنجش ز ازل در دل ويرانه ماست

گنج عشق اوکه در عالم نمي گنجد همه
از دل ما جو که جايش در دل ويران ماست

گنجينه اي است ظاهر و گنجي است باطنش
سيد ز جان و دل به چنين گنج طامع است

سخن از گنج وطلسم ار بکنم عيب مکن
عشق گنجي است که در کنج دل ويران است