هفت اورنگ جامي

اين دم اين گنج سلامت که تو راست
عمر بي رنج و غرامت که تو راست

ور غرور تو به علم است و کمال
يا به گنج زر و بسياري مال

بس عمارت که بود خانه رنج
بس خرابي که شود پرده گنج

بي تو جامي تني آمد بي روح
بر تن اي روح فشان گنج فتوح

گنج جود است کف تو مپسند
از هر انگشت بر آنجا دو سه بند

گنج از امساک بود خاک به سر
کان ز امساک شود زير و زبر

ور فتد زو دو صدت گنج به چنگ
باز ده ور چه کشد کار به جنگ

گنج دان رنج جفاکاران را
باغ خوان داغ دل آزاران را

گنج شاهي که خدا داد تو را
قيمت ملک بقا داد تو را

جغد در کشور تو هست به رنج
که خرابي شده ناياب چو گنج

گر ازان عاريه چيزي مانده ست
يا ازان گنج پشيزي مانده ست

گنج بي رنج نديده ست کسي
گل بي خار نچيده ست کسي

گر دو صد گنج گهر افشاني
مزد يک روزه ادا نتواني

در هنر کوش که زر چيزي نيست
گنج زر پيش هنر چيزي نيست

هنري ني که دهد گنج زرت
هنري از دل و جان رنجبرت

ناظم گنجه نظامي که به رنج
عدد گنج رسانيد به پنج

روز آخر که ازين مجلس رفت
گنج ها داده ز کف مفلس رفت

چون نهادم در يکي ويرانه پاي
کرد پاي من درون گنج جاي

آن معبر گفت با مسکين به طنز
کاي گرانمايه به گنج کنت کنز

شد فرو در جست و جو نابرده رنج
در نخستين گام پاي او به گنج

تا شود گنج معاني سينه ات
غرق نور معرفت آيينه ات

گل در آغوش و خراش خار ني
گنج در پهلو و رنج مار ني

مرد مفلس را ازين بدتر چه غم
گنج در پهلو و کيسه بي درم

نيستش پيوند جسماني و جسم
گنج او مستغني آمد زين طلسم

لامسه را نقد نهاده به مشت
گنج شناسايي نرم و درشت