اقبالنامه نظامي

همه راه او خود پر از گنج بود
زر ده دهي سيم ده پنج بود

مگر زان شد آن ره ز ماران به رنج
که بي مار نتوان شدي سوي گنج

در آن خانه از زر بتي ساخته
بر او خانه گنج پرداخته

يکي گنج پوشيده دادش نشان
کزو خيره شد چشم گوهر کشان

شه آن گنج آکنده را برگشاد
نگه داشت برخي و برخي بداد

به درگاه شاه آمد آراسته
جهان پرشد از گنج و از خواسته

دگر مابقي را ز گنج و سپاه
يله کرد و بگذشت از آن کوچگاه

چو شب نافه مشک را سرگشاد
ستاره در گنج گوهر گشاد

ز شادي به فرزانه چاره سنج
بسي تحفها داد از مال و گنج

ز شکر و شکرانه باقي نماند
بسي گنج در پاي خسرو فشاند

بسي گنج در پيش خاقان کشيد
وز آنجا سپه در بيابان کشيد

به اندازه بردار ازين راه گنج
نه چندان که محمل کش آيد به رنج

مغني بساز ازدم جان فزاي
کليدي که شد گنج گوهر گشاي

برين در مگر چون کليد آوري
ازو گنج گوهر پديد آوري

کجا خازن لشگر و گنج من
به رشوت مگر کم کند رنج من

شدم بر سر تخت جمشيد وار
ز گنج فريدون گشادم حصار

ز هر گنج دنيا که دربار بست
بجز خاک چيزي ندارد به دست

همه ساله محمل کش بار گنج
نياسايد از محنت و درد و رنج

مخزن الاسرار نظامي

اي دو جهان زير زمين از چه اي
گنج نه اي خاک نشين از چه اي

گنج ترا فقر تو ويرانه بس
شمع ترا ظل تو پروانه بس

قافيه سنجان که سخن برکشند
گنج دو عالم به سخن درکشند

خاصه کليدي که در گنج راست
زير زبان مرد سخن سنج راست

زين گهر و گنج که نتوان شمرد
سام چه برداشت فريدون چه برد

دستکش کس نيم از بهر گنج
دستکشي ميخورم از دست رنج

گنج نشين مار که درويش نيست
از سر تا دم کمري بيش نيست