جوهر الذات عطار

از اين ارکان چه مي بيني بجز رنج
طلسمي اوفتاده بر سر گنج

بسوي گنج کن يکدم نگاهي
گدائي کن رها زيرا که شاهي

بسي رفتند دل پر حسرت و رنج
کسي تا يافته اينجايگه گنج

در اين عنصر چه ديدي جز غم و رنج
طلسم است اين ولي اندر سر گنج

طلسم بر سر گنج است بنگر
حقيقت ديدنت رنج است بنگر

يکي گنجست اينجا پر جواهر
که بر واصف شدست اين گنج ظاهر

اگر چه گنج اينجا با طلسم است
حقيقت کنت کنزا عين اسمت

ترا اين گنج آسان دست دادست
اگر اينجا به سوي او بري دست

يکي گنجست بر خورشيد تابان
بيابي گنج را در صورت جان

کسي کان راز اول او شنودست
در اين گنج را او بر گشودست

در اين گنج بنمائي حقيقت
که گردي پاک از اين عين طبيعت

در اين گنج مر کو برگشودست
چو منصور از حقيقت رخ نمودست

در اين گنج او بگشاد اينجا
از آنجا جوهري بنهاد اينجا

در اين گنج بگشاد و بيان کرد
يکي جوهر در اينجا گه عيان کرد

در اين گنج گر نه او گشودي
کسي را کسي خبر زان راز بودي

در اين گنج بگشاد و خبر کرد
همه عشاق را او يک نظر کرد

چگونه برگشاد اين چادر گنج
اگر چه برده بد او سالها رنج

چنان شد در درون گنج مخزن
که شد اسرار بر وي جمله روشن

چو روشن شد بر او سر نهاني
گشادش بس در گنج معاني

چو گنج خويش ديد او خود نهاده
بدش هم خويش کرد آنگه گشاده

نمي پرداخت ديگر در سوي گنج
فتاده سالک آسا در غم و رنج

رياضت يافت تا خود در يکي ديد
رياضت گنج معني بيشکي ديد

رياضت هر که را مر روي بنمود
در اين گنج اينجا گاه بگشود

رياضت انبيا ديدند بسيار
که باشد گنج ايشان را با ظهار

بلاي عشق کش برار اين گنج
که تا آخر نيابي مرغم و رنج