جوهر الذات عطار

نمايد گنج او اندر دل و جان
که او آمد يقين اعيان دو جهان

حقيقت گنج بنمود و فنا شد
ز راز خويشتن کلي خدا شد

حقيقت گنج بنمود او بعالم
که او را بود کل اعيان آدم

منت ايندم دهم گنج نهاني
که امشب در برم صاحب قراني

بجز حق هر چه بيني بت بود آن
چو بت بشکست يابي گنج اعيان

ترا گنجي است اندر جان نهاني
چرا خود گنج خود اينجا نداني

نه زين زندان بلا مي بيني و رنج
در آنجا باز بيني گوهر و گنج

کسي کو برد رنجي برد گنجي
نيابي گنج تو نابرده رنجي

تمامت اهل ما چو رنج ديدند
حقيقت اندر آخر گنج ديدند

بياب آن گنج راز عاشقانست
ز بهرش اينهمه شور و فغانست

حقيقت گنج از آن شاه باشد
کسي کز ديد شاه آگاه باشد

حقيقت گنج شب زان تو آمد
يقين هم درد و درمان تو آمد

ترا گنجست چندين رنج بردي
بده جان شادمان و گنج بردي

حقيت جان بده بستان تو اين گنج
گذر کن بيشکي از چار و ز پنچ

حقيقت جان چو دادي گنج يابي
پس آنگه بي غم و بيرنج يابي

غم و رنج تو جمله از طلسم است
وگرنه گنج اينجا گاه اسمست

الا اي گنج ذات کل نديده
در اينجا جز که رنج و ذل نديده

غمت جمله ز بهر گنج افتاد
از آنت جسم و جان در رنج افتاد

گذر کن زو و گنج لامکاني
بياب اينجاي خود را رايگاني

گذر کن زود از اين شش جهاتش
که اعيانست اينجا گنج ذاتش

ز گنج ذات بر خوردار خود باش
بس آنگه فارغت از نيک و بد باش

ز گنج ذات اعيان ياب و توحيد
بگو تا چند گردي گرد تقليد

ز گنج ذات خود ديدي يقين باز
عيان شد اندر اينجا اولين باز

مفيد آمد ز آنجا هر چه يابند
هم اندر اين طلسمش گنج يابند

بلا و رنج ديد و گنج حاصل
در اينجا کرد بيشک گشت واصل