ديوان باباطاهر - دوبيتي ها

هزاران غم بدل اندوته ديرم

هزار آتش بجان افروته ديرم

بيک آه سحر کز دل برآرم

هزاران مدعي را سوته ديرم

بيته گلشن به چشمم گلخن آيو

واته گلخن به چشمم گلشن آيو

گلم ته گلبنم ته گلشنم ته

که واته مرده را جان بر تن آيو

غم عشقت ز گنج رايگان به

وصال تو ز عمر جاودان به

کفي از خاک کويت در حقيقت

خدا دونه که از ملک جهان به

سر سرگشته ام سامان نداره

دل خون گشته ام درمان نداره

به کافر مذهبي دل بسته ديرم

که در هر مذهبي ايمان نداره

امان از اختر شوريده مو

فغان از بخت برگرديده مو

فلک از کينه ورزي کي گذاره

رود خون از دل غمديده مو

بروي ماهت اي ماه ده و چار

به سرو قدت اي زيبنده رخسار

که جز عشقت خيالي در دلم ني

بدياري ندارم مو سر و کار

نهالي کآن سر از باغي برآرد

ببارش هر کسي دستي برآرد

برآرد باغبان از بيخ و از بن

اگر بر جاي ميوه گوهر آرد

غمت در سينه مو خانه ديره

چو جغدي جاي در ويرانه ديره

فلک هم در دل تنگم نهد باز

هر آن انده که در انبانه ديره

کشم آهي که گردون پر شرر شي

دل ديوانه ام ديوانه تر شي

بترس از برق آه سوته ديلان

که آه سوته ديلان کارگر شي

شبي نايد ز اشکم ديده تر ني

سرشکم جاري از خون جگر ني

شو و روجم رود با ناله زار

ته را از حال زار مو خبر ني

غم و درد دل مو بي حسابه

خدا دونه دل از هجرت کبابه

بنازم دست و بازوي ته صياد

بکش مرغ دلم بالله ثوابه

بي تو تلواسه ديرم اي نکويار

زهر در کاسه ديرم اي نکويار

ميم خون گريه ساقي ناله مطرب

مصاحب اين سه ديرم اي نکويار

اگر دستم رسد بر چرخ گردون

از او پرسم که اين چين است و آن چون

يکي را ميدهي صد ناز و نعمت

يکي را نان جو آلوده در خون

چه باغ است اينکه دارش آذرينه

چه دشت است اينکه خونخوارش زمينه

مگر بوم و بر سنگين دلان است

مگر صحراي عشق نازنينه

کجا بي جاي ته اي بر همه شاه

که مو آيم بدانجا از همه راه

همه جا جاي ته مو کور باطن

غلط گفتم غلط استغفرالله

کسيکه ره بفريادم برد ني

خبر بر سرو آزادم برد ني

همه خوبان عالم جمع گردند

کسيکه يادت از يادم برد ني

به هر شام و سحر گريم بکوئي

که جاري سازم از هر ديده جوئي

مو آن بي طالعم در باغ عالم

که گل کارم بجايش خار روئي

سمن زلفا بري چون لاله ديري

ز نرگس ناز در دنباله ديري

از آن رو سه بمهرم بر نياري

که در سرناز چندين ساله ديري

شبي نالم شبي شبگير نالم

ز جور يار و چرخ پير نالم

گهي همچون پلنگ تير خورده

گهي چون شير در زنجير نالم

واي آن روزي که قاضي مان خدا بي

به ميزان و صراطم ماجرا بي

بنوبت ميروند پير و جوانان

واي آنساعت که نوبت زان ما بي

دل ارمهرت نورزه بر چه ارزه

گل است آندل که مهر تو نورزه

گريباني که از عشقت شود چاک

بيک عالم گريبان وابيرزه

برويت از حيا خوي ريته ديري

دو ابرويت بناز آميته ديري

به سحر ديده در چاه زنخدان

بسي هاروت دل آويته ديري

ز آهم هفت گردون پر شرر بي

زمژگانم روان خون جگر بي

ته که هرگز دلت از غم نسوجه

کجا از سوته ديلانت خبر بي

سحرگاهان که اشکم لاوه گيره

زآهم هفت چرخ آلاوه گيره

چنان از ديده ريزم اشک خونين

که گيتي سر بسر سيلابه گيره

عزيزان موسم جوش بهاره

چمن پر سبزه صحرا لاله زاره

دمي فرصت غنيمت دان درين فصل

که دنياي دني بي اعتباره

مرا درد آموه و درمان چه حاصل

مرا وصل آموه و هجران چه حاصل

بسوته بي گل و آلاله بي سر

سر سوته کله ياران چه حاصل

دلا از دست تنهايي بجانم

ز آه و ناله خود در فغانم

شبان تار از درد جدايي

کند فرياد مغز استخوانم

غم عشق تو مادر زاد ديرم

نه از آموزش استاد ديرم

بدان شادم که از يمن غم تو

خراب آباد دل آباد ديرم

الهي سوز عشقت بيشتر کن

دل ريشم ز دردت ريشتر کن

ازين غم گر دمي فارغ نشينم

بجانم صد هزاران نيشتر کن

غمم بيحد و دردم بي شماره

فغان کاين درد مو درمان نداره

خداوندا ندونه ناصح مو

که فرياد دلم بي اختياره

عزيزان از غم و درد جدايي

به چشمانم نمانده روشنائي

بدرد غربت و هجرم گرفتار

نه يار و همدمي نه آشنائي

نصيب کس مبو درد دل مو

که بسياره غم بي حاصل مو

کسي بو از غم و دردم خبردار

که دارد مشکلي چون مشکل مو

به لامردم مکان دلبرم بي

سخنهاي خوشش تاج سرم بي

اگر شاهم ببخشد ملک شيراز

همان بهتر که دلبر در برم بي

دلي ديرم خريدار محبت

کز او گرم است بازار محبت

لباسي دوختم بر قامت دل

زپود محنت و تار محبت

خوشا آنانکه تن از جان ندانند

تن و جاني بجز جانان ندانند

بدردش خو گرند سالان و ماهان

بدرد خويشتن درمان ندانند

دل مو بيتو زار و بي قراره

بجز آزار مو کاري نداره

زند دستان بسر چون طفل بدخو

بدرد هجرت اينش روزگاره

بوره بلبل بناليم از سر سوز

بوره آه سحر از مو بياموز

تو از بهر گلي ده روز نالي

مو از بهر دل آرامم شو و روز

خداوندا بفرياد دلم رس

تو يار بيکسان مو مانده بيکس

همه گويند طاهر کس نداره

خدا يار مو چه حاجت کس

دلي ديرم ولي ديوانه و دنگ

ز دستم شيشه ناموس بر سنگ

ازين ديوانگي روزي برآيم

که در دامان دلبر برزنم چنگ

همه عالم پر از کرد چه سازم

چو مو دلها پر از درد چه سازم

بکشتم سنبلي دامان الوند

همواز طالعم زرد چه سازم

قدح بر گيرم و سير گلان شم

بطرف سبزه و آب روان شم

دو سه جامي زنم با شادکامي

وايم مست و بسيرلاليان شم

مو از جور بتان دل ريش ديرم

زلاله داغ بر دل بيش ديرم

چو فردا نامه خوانان نامه خوانند

من شرمنده سر در پيش ديرم

ديم آلاله اي در دامن خار

واتم آلاليا کي چينمت بار

بگفتا باغبان معذور ميدار

درخت دوستي دير آورد بار

خوشا آندل که از خود بيخبر بي

ندونه در سفر يا در حضر بي

بکوه و دشت و صحرا همچو مجنون

پي ليلي دوان با چشم تر بي

همه دل ز آتش غم سوتني بي

بهرجان سوز هجر افروتني بي

که از دست اجل بر تن قبائي

اگر شاه و گدائي دوتني بي

قلم بتراشم از هر استخوانم

مرکب گيرم از خون رگانم

بگيرم کاغذي از پرده دل

نويسم بهر يار مهربانم

محبت آتشي در جانم افروخت

که تا دامان محشر بايدم سوخت

عجب پيراهني بهرم بريدي

که خياط اجل ميبايدش دوخت

الهي ار بواجم ور نواجم

ته داني حاجتم را مو چه واجم

اگر بنوازيم حاجت روا بي

وگر محروم سازي مو چه ساجم

مو آن دلداده بي خانمانم

مو آن محنت نصيب سخت جانم

مو آن سرگشته خارم در بيابان

که چون بادي وزد هر سو دوانم

نميدانم که رازم با که واجم

غم و سوز وگدازم با که واجم

چه واجم هر که ذونه ميکره فاش

دگر راز و نيازم با که واجم

سر کويت بتا چند آيم و شم

ز وصلت بي نوا چند آيم و شم

بکويت تا ببيند ديده رويت

نترسي از خدا چند آيم و شم

بوره کز ديده جيحوني بسازيم

بوره ليلي و مجنوني بسازيم

فريدون عزيزم رفتي از دست

بوره کز نو فريدوني بسازيم

گلي که خود بدادم پيچ و تابش

باشک ديدگانم دادم آبش

درين گلشن خدايا کي روا بي

گل از مو ديگري گيرد گلابش

زعشقت آتشي در بوته ديرم

در آن آتش دل و جان سوته ديرم

سگت ار پا نهد بر چشمم ايدوست

بمژگان خاک پايش روته ديرم

به آهي گنبد خضرا بسوجم

فلک را جمله سر تا پا بسوجم

بسوجم ار نه کارم را بساجي

چه فرمائي بساجي يا بسوجم

اگر جسمم بسوزي سوته خواهم

اگر چشمم بدوزي دوته خواهم

اگر باغم بري تا گل بچينم

گلي همرنگ و همبوي ته خواهم

سر کوه بلند چندان نشينم

که لاله سر بر آره مو بچينم

الاله بيوفا بي بيوفا بي

نگار بيوفا چون مو گزينم

ز وصلت تا بکي فرد آيم و شم

جگر پر سوز و پر درد آيم و شم

بموگوئي که در کويم نيايي

مو تا کي با رخ زرد آيم و شم

خوشا روزي که ديدار ته وينم

گل و سنبل ز رخسار ته چينم

بيا بنشين که تا وينم شو و روز

جمالت اي نگار نازنينم

دلم زار و حزينه چون ننالم

وجودم آتشينه چون ننالم

بمو واجن که طاهر چند نالي

چو مرگم در کمينه چون ننالم

بيته گلشن چو زندان بچشمم

گلستان آذرستان بچشمم

بيته آرام و عمر و زندگاني

همه خواب پريشان بچشمم

بشو ياد تو اي مه پاره هستم

بروز از درد و غم بيچاره هستم

تو داري در مقام خود قراري

مويم که در جهان آواره هستم

غريبي بس مرا دلگير دارد

فلک بر گردنم زنجير دارد

فلک از گردنم زنجير بردار

که غربت خاک دامنگير دارد

هر آن دلبر که چشم مست ديره

هزاران دل چو ما پا بست ديره

ميان عاشقان آن ماه سيما

چو شعر مو بلند و پست ديره

قضا رمزي زچشمان خمارش

قدر سري ز زلف مشگبارش

مه و مهر آيتي ز آنروي زيبا

نکويان جهان آئينه دارش

شبي کان نازنينم در بر آيو

گذشته عمرم از نو بر سر آيو

همه شو ديده مو تا سحرگاه

بره باشد که يارم از در آيو

دلا راهت پر از خار و خسک بي

گذرگاه تو بر اوج فلک بي

شب تار و بيابان دور منزل

خوشا آنکس که بارش کمترک بي

دلي چون مو بغم اندوته اي ني

زري چون جان مو در بوته اي ني

بجز شمعم ببالين همدمي نه

که يار سوته دل جز سوته اي ني

شبم از روز و روز از شو بتر بي

دل آشفته ام زير و زبر بي

شو و روز از فراقت ناله مو

چو آه سوته جانان پر شرر بي

خور آئين چهره ات افروته تر بي

بجانم تير عشقت دوته تر بي

چرا خال رخت دوني سياهه

هر آن نزديک خور بي سوته تر بي

صفا هونم صفا هونم چه جابي

که هر ياري گرفتم بيوفا بي

بشم يکسر بتازم تا به شيراز

که در هر منزلي صد آشنا بي

بمو واجي چرا ته بيقراري

چو گل پرورده باد بهاري

چرا گردي بکوه و دشت و صحرا

بجان او ندارم اختياري

مو آن باز سفيدم همداني

لانه در کوه دارم سايباني

ببال خود پرم کوهان بکوهان

بچنگ خود کرم نخجير باني

عزيزا مردي از نامرد نايو

فغان و ناله از بيدرد نايو

حقيقت بشنو از پور فريدون

که شعله از تنور سرد نايو

بدام دلبري دل مبتلا بي

که هجرانش بلا وصلش بلا بي

درين ويرانه دل جز خون نديدم

نه دل گويي که دشت کربلا بي

دل ديوانه ام ديوانه تر شي

خرابه خانه ام ويرانه تر شي

کشم آهي که گردون را بسوجم

که آه سوته ديلان کارگر شي

قدم دايم زبار غصه خم بي

چو مو خونين دلي در دهر کم بي

زغم يکدم مو آزادي نديرم

دل بيچاره مو کوه غم بي

جهان خوان و خلايق ميهمان بي

گل امروز مو فردا خزان بي

سيه چالي که نامش را نهند گور

بما واجن که اينت خانمان بي

سحرگان که بلبل بر گل آيو

بدامان اشک چشمم گل گل آيو

روم در پاي گل افغان کنم سر

که هر سوته دلي در غلغل آيو

گلان فصل بهاران هفته اي بي

زمان وصل ياران هفته اي بي

غنيمت دان وصال لاله رويان

که گل در لاله زاران هفته اي بي

شبي خواهم که پيغمبر ببينم

دمي با ساقي کوثر نشينم

بگيرم در بغل قبر رضا را

در آن گلشن گل شادي بچينم

زهجرانت هزار انديشه ديرم

هميشه زهر غم در شيشه ديرم

ز نا سازي بخت و گردش چرخ

فغان و آه و زاري پيشه ديرم

بروي دلبري گر مايلستم

مکن منعم گرفتار دلستم

خدا را ساربان آهسته ميران

که من وامانده اين قافلستم

بي ته سر در بيابانم شو و روز

سرشک از ديده بارانم شو و روز

نه بيمارم که جايم ميکري درد

هميدانم که نالانم شو و روز

همه روزم فغان و بيقراري

شوان بيداري و فرياد و زاري

بمو سوجه دل هر دور و نزديک

ته از سنگين دلي پروا نداري

بميرم تا ته چشم تر نبيني

شرار آه پر آذر نبيني

چنانم آتش عشقت بسوجه

که از مو مشت خاکستر نبيني

واي آن روجي که در قبرم نهند تنگ

ببالينم نهند خشت و گل و سنگ

نه پاي آنکه بگريزم ز ماران

نه دست آنکه با موران کنم جنگ

بدل چون يادم از بوم و بر آيو

سر شگم بيخود از چشم تر آيو

از آن ترسم من بر گشته دوران

که عمرم در غريبي بر سر آيو

ز دست چرخ گردون داد ديرم

هزاران ناله و فرياد ديرم

نشنيد دستانم با خس و خار

چگونه خاطر خود شاد ديرم

دلا راه تو پر خار و خسک بي

درين ره روشنايي کمترک بي

گر از دستت بر آيد پوست از تن

بيفکن تا که بارت کمترک بي

دلي ديرم چو مو ديوانه و دنگ

زده آئينه هر نام بر سنگ

بمو واجند که بي نام و ننگي

هر آن يارش تويي چه نام و چه ننگ

سرم بالين تنم بستر نداره

دلم جز شوق ته در سر نداره

نهد دور از ته هر کس سر ببالين

الهي سر ز بالين بر نداره

سياهي دو چشمانت مرا کشت

درازي دو زلفانت مرا کشت

به قتلم حاجت تير و کمان نيست

خم ابرو و مژگانت مرا کشت

بلا رمزي ز بالاي ته باشد

جنون سري ز سوداي ته باشد

بصورت آفرينم اين گمان بي

که پنهان در تماشاي ته باشد

نگارينا دل و جانم ته ديري

همه پيدا و پنهانم ته ديري

نميدانم که اين درد از که ديرم

هميدانم که درمانم ته ديري

مو آن محنت کش حسرت نصيبم

که در هر ملک و هر شهري غريبم

نه بو روزي که آيي بر سر من

بويني مرده از هجرحبيبم

بغير ته دگر ياري نديرم

به اغياري سر و کاري نديرم

بدکان ته آن کاسد متاعم

که اصلا روي بازاري نديرم

بوره جانا که جانانم تويي تو

بوره يارا که سلطانم تويي تو

ته دوني خود که مو جز تو ندونم

بوره بوره که ايمانم تويي تو

سرم سوداي گيسوي ته ديره

دلم ميل گل روي ته ديره

اگر چشمم بماه نو کره ميل

نظر بر طاق ابروي ته ديره

اگر دردم يکي بودي چه بودي

وگر غم اندکي بودي چه بودي

به بالينم طبيبي يا حبيبي

ازين هر دو يکي بودي چه بودي

مو آن رندم که عصيان پيشه ديرم

بدستي جام و دستي شيشه ديرم

اگر تو بيگناهي رو ملک شو

من از حوا و آدم ريشه ديرم

گرم خواني ورم راني ته داني

گرم درتش بسوزاني ته داني

ورم بر سر زني الوند و ميمند

همي واجم خدا جاني ته داني

نگار تازه خيز ما کجايي

بچشمان سرمه ريز ما کجايي

نفس بر سينه طاهر رسيده

دم رفتن عزيز ما کجايي

چه خوش بي مهرباني هر دو سر بي

که يکسر مهرباني دردسر بي

اگر مجنون دل شوريده اي داشت

دل ليلي از آن شوريده تر بي

به خنجر گر برآرند ديدگانم

در آتش گر بسوزند استخوانم

اگر بر ناخنانم ني بکوبند

نگيرم دل ز يار مهربانم

من آن شمعم که اشکم آتشين بي

که هر سوته دلي حالش همين بي

همه شب گريم و نالم همه روز

بيته شامم چنان روزم چنين بي

تو آري روز روشن را شب از پي

شده کون و مکان از قدرتت حي

حقيقت بشنو از طاهر که گرديد

بيک کن خلقت هر دو جهان طي

شب تار است و گرگان ميزنند ميش

دو زلفانت حمايل کن بوره پيش

از آن کنج لبت بوسي بموده

بگو راه خدا دادم بدرويش

دلي ديرم چو مرغ پا شکسته

چو کشتي بر لب دريا نشسته

تو گويي طاهرا چون تار بنواز

صدا چون ميدهد تار گسسته

مو آن دل داده يکتا پرستم

که جام شرک و خود بيني شکستم

منم طاهر که در بزم محبت

محمد را کمينه چاکرستم

الهي اي فلک چون مو زبون شي

دلت همچون دل مو غرق خون شي

اگر يک لحظه ام بي غم بويني

يقين دانم کزين غم سرنگون شي

مدامم دل پر از خون جگر بي

چو شمع آتش بجان و ديده تر بي

نشينم بر سر راهت شو و روز

که تا روزي ترا بر مو گذر بي

بناداني گرفتم کوره راهي

ندانستم که مي افتم بچاهي

بدل گفتم رفيقي تا به منزل

ندانستم رفيق نيمه راهي

من آن رندم که گيرم از شهان باج

بپوشم جوشن و بر سر نهم تاج

فرو نايد سر مردان به نامرد

اگر دارم کشند مانند حلاج

زمشک تر سيه تر سنبلت بي

هزاران دل اسير کاکلت بي

زآه و ناله تاثيري نديدم

زخارا سخت تر گويا دلت بي

نپرسي حال يار دلفکارت

که هجران چون کند با روزگارت

ته که روز و شوان در ياد مويي

هزارت عاشق با مو چه کارت

همه شو تا سحر اختر شمارم

که ماه رويت آيو در کنارم

شوان گوشم بدر چشمم براهت

گذاري تا بکي در انتظارم

شبي ديرم زهجرت تار تارو

گرفته ظلمتش ليل و نهارو

خداوندا دلم را روشني ده

که تا وينم جمال هشت و چارو

دلم ميل گل روي ته ديره

سرم سوداي گيسوي ته ديره

اگر چشمم بماه نو کره ميل

نظر بر طاق ابروي ته ديره

الاله کوهساران هفته اي بي

بنفشه جو کناران هفته اي بي

منادي ميکره شهرو به شهرو

وفاي گلعذاران هفته اي بي

قسمت دوم