ديوان باباطاهر - دوبيتي ها

خوشا آنانکه الله يارشان بي

بحمد و قل هو الله کارشان بي

خوشا آنانکه دايم در نمازند

بهشت جاودان بازارشان بي

دلم ميل گل باغ ته ديره

درون سينه ام داغ ته ديره

بشم آلاله زاران لاله چينم

وينم آلاله هم داغ ته ديره

به صحرا بنگرم صحرا ته وينم

به دريا بنگرم دريا ته وينم

بهر جا بنگرم کوه و در و دشت

نشان روي زيباي ته وينم

غمم غم بي و همراز دلم غم

غمم همصحبت و همراز و همدم

غمت مهله که مو تنها نشينم

مريزا بارک الله مرحبا غم

غم و درد مو از عطار واپرس

درازي شب از بيمار واپرس

خلايق هر يکي صد بار پرسند

تو که جان و دلي يکبار واپرس

دلت اي سنگدل بر ما نسوجه

عجب نبود اگر خارا نسوجه

بسوجم تا بسوجانم دلت را

در آذر چوب تر تنها نسوجه

خوشا آندل که از غم بهره ور بي

بر آندل واي کز غم بي خبر بي

ته که هرگز نسوته ديلت از غم

کجا از سوته ديلانت خبر بي

يکي درد و يکي درمان پسندد

يک وصل و يکي هجران پسندد

من از درمان و درد و وصل و هجران

پسندم آنچه را جانان پسندد

ته که ناخوانده اي علم سماوات

ته که نابرده اي ره در خرابات

ته که سود و زيان خود نداني

بياران کي رسي هيهات هيهات

خدايا داد از اين دل داد از اين دل

نگشتم يک زمان من شاد از اين دل

چو فردا داد خواهان داد خواهند

بر آرم من دو صد فرياد از اين دل

دلا خوبان دل خونين پسندند

دلا خون شو که خوبان اين پسندند

متاع کفر و دين بي مشتري نيست

گروهي آن گروهي اين پسندند

دلا پوشم ز عشقت جامه نيل

نهم داغ غمت چون لاله بر ديل

دم از مهرت زنم همچون دم صبح

وز آن دم تا دم صور سرافيل

بي ته اشکم ز مژگان تر آيو

بي ته نخل اميدم ني بر آيو

بي ته در کنج تنهائي شب و روز

نشينم تا که عمرم بر سر آيو

به والله و به بالله و به تالله

قسم بر آيه نصر من الله

که دست از دامنت من بر ندارم

اگر کشته شوم الحکم لله

دلي همچون دل نالان مو نه

غمي همچون غم هجران مو نه

اگر دريا اگر ابر بهاران

حريف ديده گريان مو نه

من آن مسکين تذروبي پرستم

من آن سوزنده شمع بي سرستم

نه کار آخرت کردم نه دنيا

يکي خشکيده نخل بي برستم

مکن کاري که پا بر سنگت آيو

جهان با اين فراخي تنگت آيو

چو فردا نامه خوانان نامه خونند

تو ويني نامه خود ننگت آيو

غم عالم نصيب جان ما بي

بدور ما فراغت کيميا بي

رسد آخر بدرمان درد هرکس

دل ما بي که دردش بيدوا بي

خوشا آنانکه هر شامان ته وينند

سخن با ته گرند با ته نشينند

مو که پايم نبي کايم ته وينم

بشم آنان بوينم که ته وينند

دو زلفانت گرم تار ربابم

چه ميخواهي ازين حال خرابم

ته که با مو سر ياري نداري

چرا هر نيمه شو آيي بخوابم

بيا يک شو منور کن اطاقم

مهل در محنت و درد فراقم

به طاق جفت ابروي تو سوگند

که همجفت غمم تا از تو طاقم

دو چشمم درد چشمانت بچيناد

مبو روجي که چشمم ته مبيناد

شنيدم رفتي و ياري گرفتي

اگر گوشم شنيد چشمم مبيناد

عزيزا کاسه چشمم سرايت

ميان هردو چشمم جاي پايت

از آن ترسم که غافل پا نهي تو

نشنيد خار مژگانم بپايت

زدست ديده و دل هر دو فرياد

که هر چه ديده بيند دل کند ياد

بسازم خنجري نيشش ز فولاد

زنم بر ديده تا دل گردد آزاد

بيته بالين سيه مار به چشمم

روج روشن شو تار به چشمم

بيته اي نو گل باغ اميدم

گلستان سربسر خار به چشمم

بيته يارب به بستان گل مروياد

وگر رويد کسش هرگز مبوياد

بيته هر گل به خنده لب گشايد

رخش از خون دل هرگز مشوياد

ته که مي شي بمو چاره بياموج

که اين تاريک شوانرا چون کرم روج

کهي واجم که کي اين روج آيو

کهي واجم که هرگز وا نه اي روج

بيا تا دست ازين عالم بداريم

بيا تا پاي دل از گل برآريم

بيا تا بردباري پيشه سازيم

بيا تا تخم نيکوئي بکاريم

يکي برزيگرک نالان درين دشت

بخون ديدگان آلاله مي کشت

همي کشت و همي گفت اي دريغا

ببايد کشت و هشت و رفت ازين دشت

درخت غم بجانم کرده ريشه

بدرگاه خدا نالم هميشه

رفيقان قدر يکديگر بدانيد

اجل سنگست و آدم مثل شيشه

اگر شيري اگر ميري اگر مور

گذر بايد کني آخر لب گور

دلا رحمي بجان خويشتن کن

که مورانت نهند خوان و کنند سور

اگر دل دلبري دلبر کدامي

وگر دلبر دلي دل را چه نامي

دل و دلبر بهم آميته وينم

ندانم دل که و دلبر کدامي

دلي نازک بسان شيشه ديرم

اگر آهي کشم انديشه ديرم

سرشکم گر بود خونين عجب نيست

مو آن نخلم که در خون ريشه ديرم

گر آن نامهربانم مهربان بي

چرا از ديدگانم خون روان بي

اگر دلبر بمو دلدار مي بو

چرا در تن مرا نه دل نه جان بي

چرا دايم بخوابي اي دل اي دل

ز غم در اضطرابي اي دل اي دل

بوره کنجي نشين شکر خدا کن

که شايد کام يابي اي دل اي دل

شب تار و بيابان پرورک بي

در اين ره روشنايي کمترک بي

گر از دستت برآيد پوست از تن

بيفکن تا که بارت کمترک بي

مو از قالوا بلي تشويش ديرم

گنه از برگ و باران بيش ديرم

اگر لاتقنطوا دستم نگيرد

مو از ياويلنا انديش ديرم

جدا از رويت اي ماه دل افروز

نه روز از شو شناسم نه شو از روز

وصالت گر مرا گردد ميسر

همه روزم شود چون عيد نوروز

نسيمي کز بن آن کاکل آيو

مرا خوشتر ز بوي سنبل آيو

چو شو گيرم خيالش را در آغوش

سحر از بسترم بوي گل آيو

مو کز سوته دلانم چون ننالم

مو کز بي حاصلانم چون ننالم

بگل بلبل نشيند زار نالد

مو که دور از گلانم چون ننالم

چه خوش بي وصلت اي مه امشبک بي

مرا وصل تو آرام دلک بي

زمهرت اي مه شيرين چالاک

مدامم دست حسرت بر سرک بي

مسلسل زلف بر رخ ريته ديري

گل و سنبل بهم آميته ديري

پريشان چون کري زلف دو تا را

بهر تاري دلي آويته ديري

اگر مستان هستيم از ته ايمان

وگر بي پا و دستيم از ته ايمان

اگر گبريم و ترسا ور مسلمان

بهر ملت که هستيم از ته ايمان

اگر آئي بجانت وانواجم

وگر نائي به هجرانت گداجم

ته هر دردي که داري بر دلم نه

بميرم يا بسوجم يا بساجم

عاشق آن به که دايم در بلا بي

ايوب آسا به کرمان مبتلا بي

حسن آسا بدستش کاسه زهر

حسين آسا بدشت کربلا بي

نواي ناله غم اندوته ذونه

عيار قلب و خالص بوته ذونه

بيا سوته دلان با هم بناليم

که قدر سوته دل دل سوته ذونه

مو آن بحرم که در ظرف آمدستم

چو نقطه بر سر حرف آمدستم

بهر الفي الف قدي بر آيو

الف قدم که در الف آمدستم

دلم از دست خوبان گيج و ويجه

مژه بر هم زنم خونابه ريجه

دل عاشق مثال چوب تر بي

سري سوجه سري خونابه ريجه

ز کشت خاطرم جز غم نروئي

ز باغم جز گل ماتم نروئي

ز صحراي دل بيحاصل مو

گياه نااميدي هم نروئي

سيه بختم که بختم واژگون بي

سيه روجم که روجم سرنگون بي

شدم آواره کوي محبت

زدست دل که يارب غرق خون بي

بيته يک شو دلم بي غم نمي بو

که آن دلبر دمي همدم نمي بو

هزاران رحمت حق باد بر غم

زماني از دل ما کم نمي بو

مو ام آن آذرين مرغي که في الحال

بسوجم عالم ار برهم زنم بال

مصور گر کشد نقشم به گلشن

بسوجه گلشن از تاثير تمثال

ز عشقت آتشي در بوته ديرم

در آن آتش دل و جان سوته ديرم

سگت ار پا نهد بر چشم اي دوست

بمژگان خاک راهش رو ته ديرم

بدرياي غمت دل غوطه ور بي

مرا داغ فراقت بر جگر بي

ز مژگان خدنگت خورده ام تير

که هر دم سوج دل زان بيشتر بي

مدامم دل براه و ديده تر بي

شراب عيشم از خون جگر بي

ببويت زندگي يابم پس از مرگ

ترا گر بر سر خاکم گذر بي

گلي کشتم باين الوند دامان

آوش از ديده دادم صبح و شامان

چو روج آيو که بويش وا من آيو

برد بادش سر و سامان بسامان

دو چشمانت پياله پر ز مي بي

خراج ابروانت ملک ري بي

همي وعده کري امروز و فردا

نميدانم که فرداي تو کي بي

قدم دايم ز بار غصه خم بي

چو مو محنت کشي در دهر کم بي

مو هرگز از غم آزادي نديرم

دل بي طالع مو کوه غم بي

بشم واشم ازين عالم بدر شم

بشم از چين و ما چين دورتر شم

بشم از حاجيان حج بپرسم

که اين دوري بسه يا دورتر شم

صداي چاوشان مردن آيو

بگوش آوازه جان کندن آيو

رفيقان ميروند نوبت به نوبت

واي آن ساعت که نوبت وامن آيو

به قبرستان گذر کردم کم وبيش

بديدم قبر دولتمند و درويش

نه درويش بيکفن در خاک رفته

نه دولتمند برده يک کفن بيش

ديم يک عندليب خوشنوائي

که مي ناليد وقت صبحگاهي

بشاخ گلبني با گل همي گفت

که يارا بي وفايي بي وفائي

به قبرستان گذر کردم صباحي

شنيدم ناله و افغان و آهي

شنيدم کله اي با خاک مي گفت

که اين دنيا نمي ارزد بکاهي

هر آنکس مال و جاهش بيشتر بي

دلش از درد دنيا ريشتر بي

اگر بر سر نهي چون خسروان تاج

به شيرين جانت آخر نيشتر بي

هر آنکس عاشق است از جان نترسد

يقين از بند و از زندان نترسد

دل عاشق بود گرگ گرسنه

که گرگ از هي هي چوپان نترسد

هزاران دل بغارت برده ويشه

هزارانت دگر خون کرده ويشه

هزاران داغ ريش ار ويشم اشمرد

هنو نشمرده از اشمرده ويشه

اگر زرين کلاهي عاقبت هيچ

اگر خود پادشاهي عاقبت هيچ

اگر ملک سليمانت ببخشند

در آخر خاک راهي عاقبت هيچ

غم عشق تو کي بر هر سر آيو

همائي کي به هر بوم و بر آيو

زعشقت سرفرازان کاميابند

که خور اول به کهساران بر آيو

ته که نوشم نه اي نيشم چرايي

ته که يارم نه اي پيشم چرايي

ته که مرهم نه اي بر داغ ريشم

نمک پاش دل ريشم چرايي

بيته يکدم دلم خرم نماني

اگر رويت بوينم غم نماني

اگر درد دلم قسمت نمايند

دلي بي غم درين عالم نماني

اگر يار مرا ديدي به خلوت

بگو اي بي وفا اي بيمروت

گريبانم ز دستت چاک چاکو

نخواهم دوخت تا روز قيامت

فلک نه همسري دارد نه هم کف

بخون ريزي دلش اصلا نگفت اف

هميشه شيوه کارش همينه

چراغ دودمانيرا کند پف

فلک در قصد آزارم چرائي

گلم گر نيستي خارم چرائي

ته که باري ز دوشم بر نداري

ميان بار سربارم چرايي

زدل نقش جمالت در نشي يار

خيال خط و خالت در نشي يار

مژه سازم بدور ديده پرچين

که تا وينم خيالت در نشي يار

پريشان سنبلان پرتاب مکه

خمارين نرگسان پرخواب مکه

برايني ته که دل از مابريني

برنيه روزگار اشتاب مکه

جره بازي بدم رفتم به نخجير

سبک دستي بزد بر بال من تير

برو غافل مچر در کوهساران

هران غافل چرد غافل خورد تير

مو آن رندم که نامم بي قلندر

نه خان ديرم نه مان ديرم نه لنگر

چو روج آيو بگردم گرد گيتي

چو شو آيو به خشتي وانهم سر

مرا نه سر نه سامان آفريدند

پريشانم پريشان آفريدند

پريشان خاطران رفتند در خاک

مرا از خاک ايشان آفريدند

بي ته هر شو سرم بر بالش آيو

چو ني از استخوانم نالش آيو

شب هجران بجاي اشک چشمم

ز مژگان پاره هاي آتش آيو

مو که چون اشتران قانع به خارم

جهازم چوب و خرواري ببارم

بدين مزد قليل و رنج بسيار

هنوز از روي مالک شرمسارم

سرم چون گوي در ميدان بگرده

دلم از عهد و پيمان بر نگرده

اگر دوران به نااهلان بمانه

نشينم تا که اين دوران بگرده

دلم از دست تو دايم غمينه

ببالين خشتي و بستر زمينه

همين جرمم که مو ته دوست ديرم

که هر کت دوست ديره حالش اينه

چرا آزرده حالي اي دل اي دل

همه فکر و خيالي اي دل اي دل

بساجم خنجري دل را برآرم

بوينم تا چه حالي اي دل اي دل

مگر شير و پلنگي اي دل اي دل

بمو دايم به جنگي اي دل اي دل

اگر دستم فتي خونت بريجم

بوينم تا چه رنگي اي دل اي دل

شب تاريک و سنگستان و مو مست

قدح از دست مو افتاد و نشکست

نگهدارنده اش نيکو نگهداشت

وگرنه صد قدح نفتاده بشکست

کشيمان ار بزاري از که ترسي

براني گر بخواري از که ترسي

مو با اين نيمه دل از کس نترسم

دو عالم دل ته داري از که ترسي

مو آن رندم که پا از سر ندونم

سراپايي بجز دلبر ندونم

دلارامي کز او دل گيرد آرام

بغير از ساقي کوثر ندونم

مرا عشقت ز جان آذر برآره

زپيکر مشت خاکستر برآره

نهال مهرت از دل گر ببرند

هزاران شاخه ديگر برآره

تن محنت کشي ديرم خدايا

دل با غم خوشي ديرم خدايا

زشوق مسکن و داد غريبي

به سينه آتشي ديرم خدايا

بود درد مو و درمانم از دوست

بود وصل مو و هجرانم از دوست

اگر قصابم از تن واکره پوست

جدا هرگز نگردد جانم از دوست

خرم کوه و خرم صحرا خرم دشت

خرم آنانکه اين آلاليان کشت

بسي هند و بسي شند و بسي يند

همان کوه و همان صحرا همان دشت

غم عشقت بيابان پرورم کرد

فراقت مرغ بي بال و پرم کرد

بمو واجي صبوري کن صبوري

صبوري طرفه خاکي بر سرم کرد

سه درد آمو بجانم هر سه يکبار

غريبي و اسيري و غم يار

غريبي و اسيري چاره ديره

غم يار و غم يار و غم يار

تويي آن شکرين لب ياسمين بر

منم آن آتشين دل ديدگان تر

از آن ترسم که در آغوشم آيي

گدازد آتشت بر آب شکر

خوشا آنانکه پا از سر ندونند

مثال شعله خشک وتر ندونند

کنشت و کعبه و بتخانه و دير

سرائي خالي از دلبر ندونند

خوشا آنانکه سوداي ته ديرند

که سر پيوسته در پاي ته ديرند

بدل ديرم تمناي کساني

که اندر دل تمناي ته ديرند

الهي گردن گردون شود خرد

که فرزندان آدم را همه برد

يکي ناگه که زنده شد فلاني

همه گويند فلان ابن فلان مرد

دلم از سوز عشق آتش بجان بي

بکامم زهر از آن شکر دهان بي

همان دستان که با ته بي بگردن

کنونم چون مگس بر سر زنان بي

ته که دور از مني دل در برم ني

هوايي غير وصلت در سرم ني

بجانت دلبرا کز هر دو عالم

تمناي دگر جز دلبرم ني

دگر شو شد که مو جانم بسوزد

گريبان تا بدامانم بسوزد

براي کفر زلفت اي پريرخ

همي ترسم که ايمانم بسوزد

دلم بي وصل ته شادي مبيناد

زدرد و محنت آزادي مبيناد

خراب آباد دل بي مقدم تو

الهي هرگز آبادي مبيناد

الاله کوهسارانم تويي يار

بنوشه جو کنارانم تويي يار

الاله کوهساران هفته اي بي

اميد روزگارانم تويي يار

فلک زار و نزارم کردي آخر

جدا از گلعذارم کردي آخر

ميان تخته نرد محبت

شش و پنجي بکارم کردي آخر

نميدانم دلم ديوانه کيست

کجا آواره و در خانه کيست

نميدونم دل سر گشته مو

اسير نرگس مستانه کيست

چو آن نخلم که بارش خورده باشند

چو آن ويران که گنجش برده باشند

چو آن پيري همي نالم درين دشت

که رودان عزيزش مرده باشند

پسندي خوار و زارم تا کي و چند

پريشان روزگارم تا کي و چند

ته که باري ز دوشم برنگيري

گري سربار بارم تا کي و چند

دلا غافل ز سبحاني چه حاصل

مطيع نفس و شيطاني چه حاصل

بود قدر تو افزون از ملايک

تو قدر خود نميداني چه حاصل

خور از خورشيد رويت شرم دارد

مه نو زابرويت آزرم دارد

بشهر و کوه و صحرا هر که بيني

زبان دل بذکرت گرم دارد

اگر شيري اگر ببري اگر کور

سرانجامت بود جا در ته گور

تنت در خاک باشد سفره گستر

بگردش موش و مار و عقرب و مور

عزيزا ما گرفتار دو درديم

يکي عشق و دگر در دهر فرديم

نصيب کس مباد اين غم که ما راست

جمالت يک نظر ناديده مرديم

زدل مهر تو اي مه رفتني ني

غم عشقت بهر کس گفتني ني

وليکن شعله مهر و محبت

ميان مردمان بنهفتني ني

دلا اصلا نترسي از ره دور

دلا اصلا نترسي از ته گور

دلا اصلا نميترسي که روزي

شوي بنگاه مار و لانه مور

حرامم بي ته بي آلاله و گل

حرامم بي ته بي آواز بلبل

حرامم بي اگر بي ته نشينم

کشم در پاي گلبن ساغر مل

بسر شوق سر کوي ته ديرم

بدل مهر مه روي ته ديرم

بت من کعبه من قبله من

ته اي هر سو نظر سوي ته ديرم

خدايا خسته و زارم ازين دل

شو و روزان در آزارم ازين دل

مو از دل نالم و دل نالد از مو

زمو بستان که بيزارم ازين دل

سر راهت نشينم تا بيايي

در شادي بروي ما گشايي

شود روزي بروز مو نشيني

که تا ويني چه سخت بيوفائي

شدستم پيرو برنائي نمانده

بتن توش و توانائي نمانده

بمو واجي برو آلاله ي چين

چرا چينم که بينائي نمانده

خدايا دل ز مو بستان بزاري

نمي آيد ز مو بيمار داري

نميدونم لب لعلش به خونم

چرا تشنه است با اين آبداري

بوره اي روي تو باغ بهارم

خيالت مونس شبهاي تارم

خدا دونه که در دنياي فاني

بغير عشق ته کاري ندارم

بسر غير ته سودائي نديرم

بدل جز ته تمنائي نديرم

خدا دونه که در بازار عشقت

بجز جان هيچ کالائي نديرم

قسمت اول